MANNA 954Betweters weten soms helemaal niets
Je denkt dat je het allemaal wel weet, of niet soms? Zo zou je het waarschijnlijk niet zeggen (ik ook niet), maar over het algemeen vertrouwen we allemaal het meest op onze eigen waarneming. Zelfs bij het lezen van een artikel als dit leg je wat ik zeg langs de meetlat van wat je gelooft, wat je hebt meegemaakt en wat je belangrijk vindt. Dat is niet altijd verkeerd, maar goed is het ook beslist niet altijd. Maar dat wist je ook al, toch?
De Bijbel heeft het vaak over te veel vertrouwen stellen in onszelf. Een van mijn favoriete Bijbelboeken, Spreuken, gaat voor een groot deel over wijsheid en dwaasheid. In het slot wordt de knuppel in het hoenderhok gegooid: “Hebt u iemand gezien die wijs is in zijn eigen ogen? Voor een dwaas is er meer hoop dan voor hem.” (Spreuken 26:12). Kort gezegd: te veel vertrouwen in jezelf is gevaarlijk. Enig zelfvertrouwen is nodig om op een gezonde manier je leven te leiden, maar zeker niet in te hoge mate.
De Bijbel bespreekt twee verschillende manieren waarop mensen verblind kunnen raken door een teveel aan vertrouwen in zichzelf: hypocrisie en zelfbedrog. Laten we beide eens nader bekijken:
Hypocrisie. Het Griekse woord voor “hypocriet”, Hypokrites, komt voor in het Nieuwe Testament. Van oorsprong komt het uit de oude Griekse theaterwereld. Hypokrites verwijst naar een acteur die op het podium een masker draagt, letterlijk “een vertolker van daarachter”. Een hypocriet laat aan de buitenkant een bepaald gezicht zien, terwijl de ware acteur zich daarachter verschuilt.
Een van de dingen waar Jezus zich in zijn Bergrede op richtte was hypocrisie. Hij waarschuwde: “Pas op voor hen die geld geven om de aandacht te trekken van andere mensen. Of voor hen die met dezelfde reden bidden of vasten”. (Mattheüs 6:1-18) Deze hypocrieten hielden de schijn op om door het publiek geëerd te worden. Mensen kun je daar misschien een tijdje mee misleiden, maar nooit God, die altijd achter het masker kan zien.
En jij? Op welke terreinen van je leven speel jij toneel? Bij ons allemaal bestaat er wel een kloof tussen wie we zijn en wie we graag zouden willen zijn, maar soms kiezen we er bewust voor om een masker op te zetten. Dat zijn gevaarlijke beslissingen.
Zelfbedrog. In zijn boek The Scarlet Letter uit 1850, schreef Nathaniel Hawthorne: “Niemand kan voor een langere periode het ene gezicht naar zichzelf opzetten, en een ander gezicht naar het publiek, zonder uiteindelijk in de war te raken over de vraag wat zijn ware gezicht is”. Kun je iemand bedenken bij wie deze beschrijving past?
In het nieuwtestamentische boek Jacobus vertelt de schrijver over iemand die in de spiegel kijkt en de persoon die voor hem staat niet werkelijk ziet. Wat hij ziet is iemand die geduldig, beheerst en redelijk is (Jacobus 1:22-25). Het probleem is echter dat hij zichzelf als enige als die persoon ziet, ieder ander kijkt door de sluier heen. Van zelfbedrog is veel moeilijker af te komen als iemand overtuigd raakt van zijn eigen leugen.
Is er hulp voor hypocrieten en zelfbedriegers? Blinde vlekken hebben we allemaal. Als we die konden zien, waren het geen blinde vlekken. Het goede nieuws is dat we onszelf kunnen trainen om iets aan onze blinde vlekken te doen. Hier volgen een paar tips die mij hebben geholpen:
- Geef een paar mensen die je volledig vertrouwt toestemming om zich uit te spreken over je leven: een echtgenoot, baas, vriend(in) of pastor. Welke kloof zien zij tussen wie jij bent en wie je zegt te zijn? Misschien moet je ze gedetailleerd naar hun mening vragen en niet alleen de vrijheid geven om te delen wat ze willen. De meeste mensen houden er niet van om die rol te spelen.
- Beluister en lees ook eens iets heel anders dan gewoonlijk. Train jezelf erin om eerst te luisteren en dan pas te oordelen. Mijn vriend Max Anderson schrijft een geweldige nieuwsbrief die hij altijd afsluit met de zinsnede: “Lees breed. Lees wijs”. Dat vind ik een prachtige spreuk.
- Reserveer tijd om regelmatig achterom te kijken. Stel jezelf de moeilijke vragen: wanneer heb ik toneelgespeeld in de afgelopen week/maand/jaar? Waar ben ik te veel in de verdediging geschoten? Op welke gebieden heb ik misschien blinde vlekken? Hoe lang is het geleden dat ik voor het laatst lastige kritiek heb ontvangen? Het kost inspanning om je masker af te zetten, maar het is het waard. Beschouw jezelf niet alleen als wijs. Wéés ook wijs.
GESPREKSVRAGEN
Ben je er weleens van overtuigd geweest dat je het allemaal wel wist, om er vervolgens achter te komen dat dat helemaal niet zo was? Of misschien heb je jezelf weleens voor de gek gehouden en wist je zeker dat je gelijk had, terwijl je ongelijk werd bewezen. Zo ja, beschrijf die situatie dan eens en bedenk wat je ervan hebt geleerd.
Wat is jouw reactie als je een betweter tegenkomt? Ervaar je dan ergernis, frustratie of misschien zelfs boosheid? Denk je dat veel mensen die je dagelijks tegenkomt, op je werk of tijdens privé-activiteiten, zichzelf voor de gek houden?
Kun je je vinden in de omschrijving van het woord “hypocriet” als iemand die twee gezichten heeft, die het ene gezicht aan de buitenkant toont, maar van binnen heel anders is?
Hoe moeilijk zou je het vinden om aan enkele personen die je vertrouwt, toestemming te geven om je te wijzen op tegenstrijdigheden tussen wie je werkelijk bent en wie je zegt te zijn? En hoe lastig vind je het om echt te luisteren naar andere meningen en uitgangspunten en erover na te denken?
De genoemde bijbelteksten zijn afkomstig uit de Herziene Statenvertaling tenzij anders vermeld. In de onderstaande Bijbelgedeeltes kun je meer lezen over het onderwerp van deze eMeal:
Spreuken 14:6,8, 15:21, 17:12,25, 18:6-7; Mattheüs 7:1-5; Jakobus 1:5-8
Verzonden door CCA Nederland op zaterdag 26 februari 2022